کافئین در چه گیاهانی بجز قهوه وجود دارد ؟

کافئین چیست ؟

کافئین یک ماده شیمیایی است که به صورت طبیعی در برخی گیاهان یافت می‌شود. این ماده یک محرک اعصاب مرکزی است که بر تحریک سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. کافئین در برگ‌ها، بذرها و دانه‌های بسیاری از گیاهان، از جمله قهوه، چای، کاکائو و گیاهانی که برای تولید نوشیدنی‌های انرژی‌بخش استفاده می‌شوند، وجود دارد.

هنگامی که کافئین مصرف می‌شود ، به سرعت جذب می‌شود . درون بدن، کافئین تاثیر خود را میگذارد و به مهار ی ماده ای به نام آدنوزین که در سلول‌های مغزی تولید می‌شود، می‌پردازد. این مهار، باعث افزایش سطح برخی مواد شیمیایی مانند اپی‌نفرین (ادرنالین)، دوپامین و سروتونین در مغز می‌شود که اثرات مثبتی مانند بیداری، کاهش تمرکز و احساس انرژی را به همراه دارد.

علاوه بر اثرات مثبت، مصرف زیاد کافئین نیز می‌تواند عوارضی مانند اضطراب، بیقراری، خواب‌آلودگی، اختلالات خواب، سردرد و تشنج را ایجاد یا تشدید کند. مقدار مناسب مصرف کافئین برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و به عواملی مانند سن، وزن، سلامت عمومی و تحمل فرد نسبت داده شود.

تاثیر کافئین بر اندام مختلف بدن چیست ؟

به عنوان یک ماده محرک، کافئین می‌تواند اثرات متعددی روی بدن داشته باشد. در زیر تعدادی از اثرات کافئین را بر روی سیستم‌های بدنی ذکر می‌کنم:

1. سیستم عصبی: کافئین می‌تواند بیداری و افزایش هوشیاری را تحریک کند. این اثر با افزایش سطح اپی‌نفرین، دوپامین و سروتونین در مغز به وجود می‌آید. البته با افزایش هوشیاری مغزی میتواند تمرکز را پایین بیاورد و در حقیقت شما کنترلی بر آنچه فکر میکنید نداشته باشد .

2. سیستم قلب و عروق: کافئین می‌تواند فشار خون را موقتاً افزایش دهد و نیز برخی از عروق را گشاد کند. همچنین افزایش ضربان قلب و قدرت انقباض قلب از تاثیرات کافئین بر قلب است . با افزایش فعالیت قلب میتواند باعث چربی سوزی و مصرف بیشتر کالری شود .

3. سیستم تنفسی: مصرف کافئین می‌تواند باعث گشاد شدن مجاری هوایی و افزایش آهنگ تنفس شود. به همین دلیل، برخی از آسماتیک‌ها از مصرف کافئین به عنوان داروی ضد آسم استفاده می‌کنند.

4. سیستم گوارشی: کافئین می‌تواند حرکات روده را تحریک کند و باعث افزایش ترشح اسید معده شود. همچنین، در برخی افراد مصرف کافئین ممکن است موجب عوارضی مانند سوزش معده یا تحریک روده شود. در برخی اوقات کافئین میتواند اثرات مسهل داشته باشد .

5. سیستم ادراری: کافئین باعث افزایش ترشح ادرار می‌شود و ممکن است به عنوان ماده‌ای دفع کننده عمل کند. حتما تجربه کردید وقتی مقدار زیادی قهوه مینوشید حس بیشتری از پر شدن مثانه هایتان دارید .

مقدار تحمل به کافئین در افراد ممکن است متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است به مصرف کمتر کافئین حساسیت نشان دهند و عوارضی مانند عصبانیت، اضطراب، رنگدانه‌های قلبی و اختلالات خواب از آن داشته باشند. در مقابل، برخی افراد ممکن است به مصرف معتدل کافئین تحمل پیدا کنند و بدون ایجاد عوارض جدی از آن بهره‌برداری کنند. عوارض جانبی مرتبط با مصرف کافئین معمولاً به میزان مصرف، تحمل فرد و وضعیت سلامت عمومی بستگی دارد.

به عنوان راهنمایی عمومی، مصرف روزانه معتدل کافئین تا حدود 400-600 میلی‌گرم (معادل تقریبی 3-4 فنجان قهوه) برای بیشتر افراد بدون مشکل قابل تحمل است. با این حال، در صورت داشتن بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، اضطراب، مشکلات خواب یا حساسیت به کافئین، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا مقدار مصرف مناسب را برای خود تعیین کنید.

همچنین، برای جلوگیری از تسهیل وابستگی و مشکلات مرتبط با آن، توصیه می‌شود از مصرف کافئین در ساعت‌های بعد از ظهر و شب خودداری کنید تا اثرات بیدار کننده آن بر خوابتان تأثیر نگذارد.مهم است بدانید که هرگونه تغییر در مصرف کافئین، به خصوص در صورت وجود مشکلات بهداشتی یا داروهای دیگری که مصرف می‌کنید، باید با مشورت پزشک خود انجام شود.

کافئین در چه گیاهانی وجود دارد ؟

1. قهوه (Coffea spp.):

دانه‌های قهوه مشهور به دارا بودن مقدار زیادی کافئین می‌باشند. بنابراین، قهوه یکی از منابع اصلی کافئین است که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان کافئین موجود در قهوه می‌تواند متغیر باشد و بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع قهوه، روش آماده‌سازی و حجم مصرف دارد. اما به طور کلی، در میان نوشیدنی‌های محتوی کافئین، قهوه معروف به یکی از منابع بزرگ کافئین است.

معمولاً در یک فنجان (حدود 240 میلی‌لیتر) قهوه سیاه، میزان متوسط کافئین حدود 95-80 میلی‌گرم است. در قهوه سفید، میزان کافئین کمتری وجود دارد و در حدود 65-55 میلی‌گرم قرار می‌گیرد. اما دقت کنید که این مقادیر تقریبی هستند و میزان کافئین ممکن است در قهوه‌های مختلف یا با روش‌های مختلف آماده‌سازی متغیر باشد.

همچنین، بسته به نوع و سایز دانه‌های قهوه، میزان کافئین ممکن است متفاوت باشد. برای مثال، دانه‌های قهوه روبوستا دارای مقدار بیشتری کافئین نسبت به دانه‌های آرابیکا هستند.

مهم است به این نکته هم اشاره کنم که مصرف مشروبات قهوه‌ای به میزان مناسب و معتدل معمولاً برای بیشتر افراد بدون مشکل است. با این حال، همیشه بهتر است با محدودیت و کنترل مصرف کافئین در صورت داشتن بیماری‌ها، حساسیت یا سایر عوامل مرتبط با سلامت مشورت کنید.

2. چای (Camellia sinensis):

چای سیاه و چای سبز هر دو شامل مقادیر قابل توجهی کافئین هستند، اما چای سیاه معمولاً میزان بیشتری از کافئین نسبت به چای سبز دارد. میزان کافئین موجود در چای می‌تواند متغیر باشد و بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع چای، روش آماده‌سازی و زمان و شدت استخراج دارد. به طور کلی، چای سیاه و چای سبز هر دو دارای مقدار قابل توجهی کافئین هستند، اما چای سیاه معمولاً میزان بیشتری از کافئین نسبت به چای سبز دارد.

در یک فنجان (حدود 240 میلی‌لیتر) چای سیاه، میزان متوسط کافئین حدود 40-60 میلی‌گرم است. در حالی که در یک فنجان چای سبز، میزان کافئین حدود 20-45 میلی‌گرم قرار می‌گیرد. همچنین، چای‌هایی که به طور طبیعی کمتر اکسیده می‌شوند (مانند چای سبز ژاپنی سنچا) ممکن است مقدار کمتری کافئین داشته باشند.

مانند قهوه، مصرف چای نیز به میزان مناسب و معتدل معمولاً برای بیشتر افراد بدون مشکل است. با این حال، برای افرادی که حساسیت یا سایر عوامل مرتبط با سلامت دارند، مصرف چای با مقدار محدود کافئین می‌تواند مناسب باشد. در صورت وجود هرگونه بیماری یا نگرانی در مورد مصرف کافئین، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. خوردن نوشیدنی های حاوی کافئین با شیرینی های مغذی مثل گز از عوارض کافئین مثل لرزش دست جلوگیری میکند .

3. یربا ماته (Ilex paraguariensis):

یربا ماته نوشیدنی مشهوری است که از برگ‌های درخت Ilex paraguariensis تهیه می‌شود و در آن کافئین به صورت طبیعی وجود دارد. یربا ماته یک نوشیدنی محبوب است که در مناطقی مانند آرژانتین، پاراگوئه، اروگوئه و برزیل مصرف می‌شود.

میزان کافئین در یربا ماته معمولاً کمتر از قهوه و بیشتر از چای سیاه است. در یک فنجان (حدود 240 میلی‌لیتر) یربا ماته، میزان متوسط کافئین حدوداً 30-50 میلی‌گرم است. اما دقت کنید که این مقدار تقریبی است و میزان کافئین در محصولات یربا ماته ممکن است متفاوت باشد.

یکی از ویژگی‌های متمایز کافئین در یربا ماته، حضور تئوبرومین نیز است که یک ماده محرک مشابه کافئین است و می‌تواند تأثیراتی مشابه را در سیستم عصبی داشته باشد.

به همین دلیل، در صورت مصرف یربا ماته و هرگونه محصول دیگر حاوی کافئین، مهم است مصرف آن را با میزان مناسب و معتدل انجام داده و به نیازهای سلامت خود توجه کنید.

4. گوارانا (Paullinia cupana):

بذرهای گوارانا حاوی مقادیر بسیار زیادی کافئین هستند. این گیاه یکی از منابع قوی کافئین در دسترس است. گوارانا یک گیاه بومی منطقه آمازون در برزیل است و دارای بذرهایی است که میزان قابل توجهی کافئین دارند.

معمولاً گوارانا برای تهیه مواد محرک و نوشیدنی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در محصولات گوارانا مانند نوشیدنی‌ها و قرص‌ها، میزان کافئین معمولاً بالا است. در محصولات تجاری گوارانا، میزان کافئین ممکن است بین 40 تا 80 میلی‌گرم در هر 8 اونس (240 میلی‌لیتر) باشد.به دلیل میزان قابل توجه کافئین در گوارانا، مصرف آن باید با مدیریت و معقولانه انجام شود. از عصاره گوارنا در داروهای تقویت جنسی ، مکمل های بدنسازی و نوشابه های انرژی زا استفاده میشود .

5. کاکائو (Theobroma cacao):

دانه‌های کاکائو برای تهیه شکلات استفاده می‌شوند و حاوی مقدار کمی کافئین در کنار ترکیبات محرک دیگر هستند. میزان کافئین موجود در کاکائو (Cocoa) نسبتاً کمتر از قهوه و گوارانا است. کاکائو یک ماده محبوب در تهیه شکلات و نوشیدنی‌های گرم مانند شیرینی‌های گرم و هات چاکلت است.

معمولاً کاکائو دارای میزان کافئین تقریباً 5-40 میلی‌گرم در هر 8 اونس (240 میلی‌لیتر) است. برای مقایسه، میزان کافئین در یک فنجان (حدود 240 میلی‌لیتر) قهوه سیاه حدوداً 95-80 میلی‌گرم و در یک فنجان چای سیاه حدوداً 40-60 میلی‌گرم است.

بنابراین، کاکائو دارای مقدار کافئین نسبتاً کمتری نسبت به قهوه و گوارانا است. اما باید توجه داشت که میزان کافئین در کاکائو ممکن است بسته به نوع و مارک محصول متفاوت باشد.

مهم است بدانید که کاکائو شامل سایر ترکیبات مفید مانند تئوبرومین، که یک ماده محرک است، نیز می‌شود. در نتیجه، مصرف کاکائو ممکن است تأثیرات متفاوتی روی سیستم عصبی داشته باشد.در هر صورت، اگر نگران میزان کافئین هستید، می‌توانید به کاکائوهای با مقدار کمتر کافئین توجه کنید یا مصرف خود را محدود کنید. روی جعبه اکثر شکلات های خارجی میزان کافئین به ازای هر سروینگ نوشته شده است .

6. کولا (Cola nitida):

دانه‌های کولا ، که درخت کولا را تشکیل می‌دهند، حاوی مقدار زیادی کافئین هستند. این دانه‌ها معمولاً برای تهیه نوشابه‌های گازدار مانند نوشابه کولا استفاده می‌شوند. دانه کولا (Kola nut) دانه‌هایی هستند که از درخت کولا استخراج می‌شوند و به عنوان یک ماده محرک طبیعی استفاده می‌شوند. این دانه‌ها معمولاً در تهیه نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه کولا استفاده می‌شوند.

در مورد میزان کافئین در دانه کولا، میزان آن نسبتاً بالاست. در حدود یک دانه کولا معمولاً میزان کافئین حدوداً 1.5 تا 2.5 گرم است. با این حال، دقت کنید که این مقدار تقریبی است و میزان کافئین در دانه کولا ممکن است متفاوت باشد، به ویژه در نوشیدنی‌هایی که از آن تهیه می‌شوند.

به عنوان یک منبع قوی کافئین، مصرف دانه کولا باید با احتیاط و به میزان مناسب انجام شود. مصرف زیاد کافئین ممکن است منجر به عوارض جانبی مانند اضطراب، خواب‌آلودگی و اختلالات معده و روده شود.