تاریخچه کامل گز اصفهان از صفویه تا امروز
گز از برجسته ترین شیرینی های تولید شده در ایران است.تاریخچه گز اصفهان نصف عمر حضرت نوحه و نزدیک به 450 سال قدمت داره.از ابتدای تاریخ این شیرینی خوشمزه دستخوش تغییرات فراوان شده.مثلا در طی جنگ جهانی اول در سال 1293 شمسی که قحطی در کشور بیداد میکرد.گز کم کم از سفره مردم پاک شد یا پسته و بادام به علت گران بودن جای خودشون رو به باقلا و گیاه های ارزون تر میدادن البته همین الانم یه تعداد برند گز هستن که بجای پسته باقالا میریزن.حالا ما اسم نمیبریم.
قبل از صفویه گز نداشتیم؟
یه خوراکی در گذشته بوده به اسم حلوا چوبه یا حلوا چوه که در اصفهان،چهارمحال و بختیاری و یزد تولید میشده.این خوراکی از سفیده تخم مرغ و شکر و شربت گلوکز درست میشه و در زمان قدیم به عنوان یه شیرینی برای رعیت ها و طبقه ضعیف جامعه بوده.روایت هست که کشاورزان برای میان وعده سر زمین از حلوا چوبه استفاده میکردن.
حلوا چوبه چه شکلیه
مایع حلوا چوبه شبیه گز بوده و وقتی سفیده تخم مرغ و شکر و گلوکز رو توی پاتیل های مسی هم میزدن بعد از حدود 2 ساعت یه ترکیب سفید رنگ مثل مایع گز بوجود میومد.بعد از اون با قالب های گرد تبدیل به دایره های نسبتا بزرگ اندازه کف دست میشده مثل گز آردی 42 درصد پسته انگبینی شاهکار، یا به صورت نواری برشش میدادن و میذاشتن توی آرد و دمای اتاق بمونه و یه مقدار خشک بشه.
حلوا چوبه حالت آدامسی داشته و به نرمی گز های امروزی نبوده وقتی یه تیکه ازش رو گاز میزدن باید مثل آدامس یه مقدار میجویدن تا نرم بشه.خلاصه قدمت حلوا چوبه مشخص نیست اما قبل از دوره صفوی از اون استفاده میشده.
صفویه؛شاه عباس اول،منجی اصفهان
اوج شکوفایی اصفهان در دوره شاه عباس اول بود که باعث شد پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شود.در دوره شاه عباس معماری و علم و هنر به اوج خودش رسید.تمام گنبد های فیروزه ای و ظروف مسی منبت کاری شده ای که داخل اصفهان میبینین به لطف شاه عباس اول است.چارباغ یا چهارباغ اصفهان در دوره شاه عباس راه زیبایی بود که کاخ چلستون را به باغ های هزار جریب متصل میکرد.همچنین میدان نقش جهان با اون همه زیبایی از مکان های دیدنی اصفهان است که در دوره شاه عباس ساخته شدن.
گز،خوراکی اشراف و نماد فرهنگ اصفهان
در دوره شاه عباس و پایتخت شدن اصفهان،زمینه برای آمد و شد توریست ها و مسافران شهر های دیگه فراهم شد همچنین مهاجرت افراد ثروتمند شهر های دیگه به اصفهان برای تجارت و موقعیت مناسب پایتخت وضع مالی مردم را خیلی بهتر کرد.در همین بین محمد علی شکرچیان با ترکیب پسته در حلوا چوبه و استفاده از گزانگبین به عنوان شیرین کننده خالق محبوب ترین شیرینی ایرانی شد.
مشاهده مقاله گزانگبین چیست و چه خواصی دارد
واژه گز از ابتدای شیره گیاه گون به اسم گزانگبین گرفته شده اما 90 درصد گز هایی که شما توی بازار میبنین اصلا اسمش گز نیست.همون حلوا چوبه ای هست که پسته داره!!!
مراسم پذیرایی شاه طهماسب از پادشاه هند با گز
گز به عنوان خوراکی اشرافی در مراسمات بزرگ حکومتی استفاده میشده از نمونه مراسمات که یک نقاشی تاریخی هم ازش موجوده صحنه پذیرایی شاه طهماسب از همایون پادشاه هندوستان است که در این مراسم از گز به عنوان پیش کش استفاده کرده بودند.
روایت آمده که پادشاه هندوستان ناکام از اداره کشور به اصفهان پناه آورده ولی شاه طهماسب بعد از مدتی به دلیل اختلافات عقیدتی شیعه با او رفتار خشونت آمیزی داشته است.همین باعث از بین رفتن یکی از متحدین بزرگ ایران یعنی هندوستان بوده است.
حکومت قاجار،پایان تلخ گز اصفهان
با روی کار آمدن قاجار پایتخت ایران از اصفهان به تهران تغییر کرد و بیش از 200 ساله که پایتخت ایران باقی مونده.تغییر پایتخت و خروج سرمایه داران از اصفهان به سمت تهران صنعت تولید گز اصفهان را کمی ضعیف کرد.جنگ جهانی هم در سال 1293 و حکومت احمد شاه قاجار،تیر اخر را بر پیکر گز اصفهان زد.قحطی آن دوره قدری شدید بوده که روایت داریم نیمی مردم ایران از کمبود غذا مردن و حتی مرده هارو میخوردن تا زنده بمونن.واضحه وقتی مردم نون نداشتن بخورن گز نمیتونستن بخورن.حکومت قاجار تلخ ترین بخش از تاریخ گز اصفهان تا کنون است.
به علت گرونی پسته و اقلام غذایی و همچنین تصرف ایران توسط شوروری و انگلیس،تمام مواد غذایی کشت شده در ایران را ارتش روسیه و بریتانیا مصرف میکردن و اجازه نمیدادن مردم استفاده کنن.اینجا بود که بحث تقلب در گز مطرح شد از استفاده کردن باقلا به جای پسته بگیر تا اضافه کردن آرد به گز برای سنگین تر شدن و کش آومدنش.اینجا به کل گز داشت از بین میرفت و فقط تعداد کمی سعی میکردن گز خوب در عین حال گرون قیمت برای اشراف تولید کنند.
پهلوی،مدینه فاضله تاریخچه گز
بعد از حکومت قاجار نوبت به حکومت رضا شاه میرسه ورود سرمایه گذاران آمریکایی و انگلیسی به کشور و قطع شدن دست روسیه از ایران موقعیت را برای رشد صنعت فراهم کرد.از ابتدای پهلوی نزدیک به 20 برند مختلف به تولید گز مشغول بودن وحتی تونستن این خوراکی فوق العاده را به کشور های اروپایی ارسال کنن.از اونجایی که اون زمان فقط گز آردی وجود داشته و ماندگاری کمی داشته،نمیتونستن توی مسیر اروپا تازگیش رو نگه دارن واسه همین صادرات گز خیلی محدود بوده.
ملی شدن صنعت نفت و اوج شکوفایی ایران
حاج احمد طهماسبی بنیان گذار گز شاهکار میگه که چند سالی از 15 تا 19 سالگی توی یه کارگاه شیرینی پزی اصفهان کار میکرده.میگه قبل اینکه نفت ملی بشه ما اینجوری کار میکردیم که وقتی دولاب های شیرینی خالی میشد میومدیم و شیرینی تولید میکردیم.آرزو میکردیم صبح که میایم شیرینی ها فروش رفته باشن تا بتونیم کار کنیم.همین که نفت ملی شد به قدری وضع مالی مردم خوب شد که ما یک دور صبح پخت میکردیم و یک بار هم عصر پخت میکردیم.
از اینجا بخاطر شکوفایی اقتصادی ایران رفته رفته گز های لوکس تر تولید شدن که عوام مردم میتونستن استفاده کنن.تولید گز 38درصد پسته و گز 40 درصد پسته برای اولین بار بعد از ملی شدن صنعت نفت اتفاق افتاد.ملی شدن نفت آغاز شکوفایی دوباره صنعت گز در تاریخ گز اصفهان است.
جشن های 2500 ساله شاهنشاهی
در سال 1350 محمدرضا شاه به مناسب 2500 سال پادشاهی ایران عزیز جشن مجللی در تخت جمشید،آرامگاه کوروش کبیر برگزار کرد که مجلل ترین دورهمی قرن بیستم به حساب میومد.در این دورهمی 20 پادشاه و امیر،5 ملکه،16 رئیس جمهور،21 شاهزاده،3 نخست وزیر و 69 وزیر امور خارجه از سراسر دنیا حضور داشتن.
در این مراسم با شکوه شاه به تمامی مهمان ها از سوغات ایران هدیه کرد این پک سوغات شامل زعفران قائنات،گز اصفهان،تکه قالیچه دست بافت و بطری از گلاب کاشان بود.
گز شاهکار به دست حاج احمد طهماسبی در سال 1353 در روستای کوچکی به اسم بلداجی تاسیس شد.اون موقع این روستای کوچیک حتی برق هم نداشت و نام و رسمی هم نداشت.اما به واسطه 50 سال تلاش حاج احمد لقب پایتخت گز ایران رو به خودش اختصاص داده.
انقلاب اسلامی تزریق برق به صنعت گز سازی
حاج احمد میگه تا سال 1360 ما پاتیل های گز رو به صورت دستی هم میزدیم و داخل نخ میپیچیدیم تا اینکه به صنایع در حال رشد موتور برق نفتی میدادن.با پا فشاری شهردار و فرماندار بالاخره به تنها صنعت اون شهر یه موتور برق کوچیک تعلق گرفت که حالا میتونستن با سرعت بیشتری گز درست کنن.
✅برای خرید عمده گز اصفهان اینجا کلیک کنید.
برگرفته از خبرگزاری ایرنا در گزارشی از کارخانه گز شاهکار یا گز اصلی بلداجی
سال 1357؛سقوط پهلوی و طلوع گزشاهکار
سال 1357 با وجود انقلاب دوره خوبی برای گز بلداجی(گز شاهکار) بود.زمانی که برند های قدیمی گز اصفهان بخاطر گرون شدن پسته و اقلام دیگه رو به تولید گز کم کیفیت کردن،گز شاهکار با مواد اولیه عالی و عشق حاج احمد بخش بزرگی از بازار رو به دست آورد.اون موقع کارگاه حاج احمد به مغازه کوچیک 30 متری بود که داشت کم کم جهانی میشد.
کپی کار ها انگل برند های بزرگ
تا سال 1371 اوضاع عالی بود و گز بلداجی به یک برند ملی تبدیل شده بود.تمامی آجیل و خشکبار های بزرگ اصفهان و شهر های بزرگی مثل تهران اسم گز بلداجی رو شنیده بودن تا اینکه سر و کله متقلب ها پیدا شد.خب میدونین که بلداجی اسم یک شهره و نمیتونه اسم ثبت شده یک برند باشه.مثالش این میشه که توی هر شهر بزرگ یه رستوران داریم به اسم حاج حسن،هیچکس نمیتونه بگه حاج حسن منم و شما اسم برند منو برداشتین چون طرف میگه من حسنم مکه هم رفتم.دقیقا این ماجرا برای گز بلداجی هم تکرار شد.به قدری گز های تولیدی تقلبی بی کیفیت و ارزون بودن که به کل برند بلداجی داشت به عنوان یه گز بی کیفیت شناخته میشد.البته فروشگاه های قدیمی . آجیل فروشی های بزرگ ایران همچنان مشتری حاج احمد بودن.
گز بلداجی یک برند ملی و میزبان بازیگران بزرگ
وقتی گز بلداجی یا همون گز شاهکار معروف شد افراد زیادی مهمان کارخانه ما بودن از آقای هاشمی رفسنجانی گرفته تا بازیگران بزرگی مثل آقای داوود رشیدی و علیرضا خمسه.همچنین تور هایی از بازیکن های تیم پرسپولیس و تیم ملی ایران که برای اردو تابستانه به ارتفاعات چهار محال میومدن برای بازدید به کارخانه گز شاهکار هم سر میزدن.
دوره محمد خاتمی رشد صادرات و روابط با اروپا
بهجرئت میتوان دوره آقای خاتمی را بهترین دوره برای گز شاهکار دونست در سال های 1376 تا 1384 به قدری صنعت گز رشد کرد که کارخانه 24 ساعته و 3 شیفت کار میکرد و سفارشات صادرات به اروپا و کشور های اطراف رو با تاخیر 30-40 روزه آماده میکرد.بالاخره حاج احمد ثمره تلاشش رو دید و تونست در سال 1376 کارگاه بزرگتر و مدرن تری رو بخره و گز شاهکار رو این بار در کارخونه جدید تولید کنه.
طراحی پاتیل بخار اولین بار در ایران(1369):
قدیم زیر دیگ یا همون پاتیل گز رو با آتیش گرم میکردن که خب مثل تمام چیزای دیگه که توی دیگ پخته میشه اون قسمت پایینی دیگ سفت میشد که بهش میگفتن ته دیگ گز.حاج احمد طهماسبی در سال 1369 ایده استفاده از دیگ بخار به ذهنش رسید به این شکل که دیگه زیر پاتیل آتیش نبود بخار آب داغ بود.این اتفاق باعث شد دیگه ما چیزی به اسم ته دیگ گز نداشته باشیم و گز به صورت یک دست با درصد رطوبت مطلوب تولید بشه.
تولید گز عسلی بدون شکر اولین بار در ایران(1375):
در ترکیب اصلی گز شکر وجود داره که خب هم ماهیت چسبنده ای داره و هم شیرین کننده ارزون قیمتی هست.تغییر فرمول گز و تولید گز بدون شکر اولین بار در سال 1375 توسط حاج احمد در ایران اتفاق افتاد.این گز الان هم در مجموعه شاهکار تولید میشه و اسمش گز لقمه ای 43 درصد پسته ممتاز عسلی است که شامل 50 درصد گزانگبین و عسل است
دیدگاهی در مورد “تاریخچه کامل گز اصفهان از صفویه تا 1401”
بقیشم بذارین خیلی جالبه جایی ندیدم👌
حاج اقا چقد جوون بودن خدا حفظشون کنه
پس کاش دوباره اقای خاتمی بیاد 😅
کاشکی😅🧡
من یبار از یه برند مشهوری گز خریدم که حالا اسمشم نمیگم یکمش ته دیگ گز بود انگار داشتی لاستیک گاز میزدی
ما که با پاتیل بخار ته دیگ گز نداریم ولی اگه هم داشتیم بسته بندی نمیکردیم
کاش یه تور بازدید از کارخونه بذارین خیلی دوست دارم یه کارخونه گزو از نزدیک ببینم😋
به روی چشم
هنوزم گز انگبینی تولید میکنین؟
بله گز های 38 درصد به بالا همشون انگبینی هستن
گز اصفهان سوغات عالی و بینظیری از دیار نصف جهان است
ایران عزیز سراسر هنر و زیبایی ست
ولی خودمون اخرش خوب گریز زدید به تبلیغ برند مورد حمایتتون .در خوب بودن محصول گز کارخانه ای که گفتید شکی نیست.ولی گز های مرغوب دیگه ای هم هست لازم نبود برای تبلیغ برند خودتون بقیه را خراب کنید.ممنون
در اینکه عده ای از اعتبار ساخته شده گز بلداجی توسط حاج احمد طهماسبی سو استفاده کردند و با وجود ثبت برند گز بلداجی اصلی ، بها نام گز اصلی بلداجی دارن میفروشن هیچ شکی نیست . اگر کسی خوبه سعی کنه برای خودش اعتبار جمع کنه نه اینکه اعتبار برند دیگه ای رو برداره .
گز شاهکار فوق العاده است. من تا قبل از اینکه با گز شاهکار آشنا بشم طرفدار سرسخت برندهای معروف گز اصفهان بودم. حتما توصیه می کنم گز شاهکار به ویژه گز ممتاز آن را امتحان کنید.